Bức viết của Bác Hồ dành cho tướng Nguyễn Sơn

Bác Hồ đã từng gửi cho tướng Nguyễn Sơn một mẩu thư có nội dung: 

Đảm dục đại 

Tâm dục tế 

Trí dục viên 

Hành dục phương.

Tui được biết một lá thư, mà cụ Hồ gửi cho cụ Nguyễn Sơn nhân dịp cụ chưa muốn chấp hành lệnh. Bạn đọc có thể tìm hiểu thêm về giai thoại lịch sử này. Sau đây, tui xin dùng một số kỷ niệm bé nhỏ của tui để bàn về lá thư trên. 

Tui có 1 đoạn thời gian may mắn để được hửi cái mùi thành công sớm. Nên đúng, tui bị cuốn vào suy nghĩ là mình thật giỏi giang, dần dần trở nên cao ngạo, hống hách, tự cho mình là nhất.

Rồi, tui hài lòng với cái khả năng đó, tui nghĩ nó đã đủ, nên tui không phát triển hơn, cũng không học tập thêm nhiều hơn. Đương nhiên, càng ngày thì cái khả năng đó không còn có thể đáp ứng đủ cho công việc, nên càng ngày, kết quả của tui càng bết bát.

Tập thể vì tui mà đi xuống, bao nhiêu công sức của mọi người. Sếp vì tui mà cũng bị khiển trách, nhưng bản thân sếp cũng đã thử vô số cách để níu lấy dây cương của 1 con ngựa háu đá như tui. Sau bao lần bị chì chiết, muối mặt ở chốn đông người, rồi đồng nghiệp xung quanh bắt đầu từ thương hại đến xem thường, tui đã không thể chịu đựng thêm mà rời đi.

Sau khi rời đi, tui rơi vào hận thù, căm ghét. Lúc đó tui muốn chứng minh năng lực, nên tui miệt mài lao đầu vào làm việc. Mất thêm sau đó 2 năm tui chìm đắm trong rất nhiều ám ảnh về việc phải khiến mọi người ngày xưa hối hận, để ghi nhận tui, và tui làm được thiệt.

Ngày hôm đó, bạn đồng nghiệp năm xưa liên hệ tui, vì thấy được tui đã có hơn bạn một số kinh nghiệm mà bạn cần. Tui cũng rất hào hứng để chia sẻ, dẫn lối bạn, mà trong thâm tâm chỉ muốn hỏi " nào hối hận chưa, dám xem thường tui". Ấy mà hong, tui cảm nhận sau một số buổi làm việc kế tiếp, bạn vẫn vậy, thái độ không hề thay đổi.

Lúc ấy, tui có cảm giác như 2 năm miệt mài của mình bị hất đổ sau thái độ của bạn đấy. Hình như là mọi thứ cũng đâu có thay đổi gì, kể cả khi đã miệt mài đến vậy.

Rồi tui ngồi suy nghĩ, bởi tui không muốn chìm trong ám ảnh rằng phải chứng minh năng lực để xoa dịu tổn thương khi xưa nữa. Rồi tui hiểu ra, phải chi hồi đó mình gạt bỏ cái tôi đi, chịu cố gắng chịu thay đổi, thì mình không phải trãi qua nhiều như vậy.

Tui phát hiện là, không phải môi trường khắt nghiệt, cũng không phải sếp không linh hoạt, đồng nghiệp không tử tế, mà trách nhiệm là ở tui tự đẩy bản thân vào một vị trí xứng đáng bị đào thải. Tui nghĩ mọi điều đã xảy ra còn có 1 phần trách nhiệm của bản thân nữa, vì đã ngạo mạn và không chịu phát triển thêm. Cũng vì đã đổ lỗi, đóng vai nạn nhân, để không thoát ra được cảm giác hận thù.

Đúng là, việc tui kiêu ngạo đã làm ảnh hưởng đến tập thể, đến công sức của rất nhiều người. Tui cũng chưa được tử tế, hiểu chuyện trong các mối quan hệ giữa cộng sự, hay giữa cấp trên. Thế là thế giới của tui mở rộng thêm 1 chút, tui tự nguyện thay đổi chính mình để có 1 kết quả khác hơn.

Sau này, tiếp xúc với nhiều bạn trẻ giống tui ngày xưa, tự nhiên tui hiểu cảm giác của bạn, và cũng đồng cảm với sự khó khăn của mọi người xung quanh lúc đó. Tui thường dặn lòng, và dặn cả các bạn, chuyên môn mình phải thiệt tốt, đó là trách nhiệm với công việc mà mình nắm giữ. Mà thái độ để gửi gắm chuyên môn đó cũng cần tốt nữa, như thế thì người nhận cũng vui hơn.

Và, khi mà mình vào một tập thể, thì mình cũng cần có trách nhiệm cho kết quả của cả 1 tập thể đó, dù có nhiều giai đoạn không phải chuyên môn của mình, nhưng để giúp đỡ 1 chút cũng không mất mát gì. Bởi vì cũng có khi mình cũng sẽ cần sự giúp đỡ mà.

Cuối cùng là vì lợi ích của tập thể, cố gắng đề xuất hiệu quả công việc nhiều hơn, sau việc hoàn thành tốt chuyên môn của mình. Vì nhiều khi, tui thấy bạn trẻ cũng hay sanh nạnh. Tui hồi xưa cũng vậy, không phải việc của mình là không làm, để khi bị khiến trách thì cả đám ngồi nghe chung, vậy là không có ai vui hết.

Tui cảm thấy, đi làm thì cần chủ động để mọi thứ thoải mái, thế thì làm việc mới nhẹ nhàng, kiếm tiền mới dịu dàng, mới biết tôn trọng và trân trọng công việc của mình, vì vốn dĩ thực tế nó không hề giống như những gì mình thấy, mình nghĩ. Tại chắn chắn không bao giờ mình tìm được công việc nào hoàn hảo từ a đến z cả, mà nhảy việc hoài thì khi nào mới ổn định lắng lo cho những điều khác? Nên chủ động một chút, tiết kiệm thời gian phong ba hơn. 

Tui có biết 1 lá thư "

Đảm dục đại

Tâm dục tế

trí dục viên

hành dục phương

Tui thích để nó thành chữ nguyên bản, chứ dịch sát nghĩa ra thì lại mất hay. Ở câu đầu tiên là " Đảm dục đại"

Đảm nó giống như đảm nhiệm vậy, cái gì lỡ nhúng tay vô, lỡ đảm nhiệm rồi, thì nên có trách nhiệm " đại", là lớn á. Như tui nè, học được việc có trách nhiệm với bản thân đầu tiên. Tức là tui sẽ không để bản thân tiêu cực, hay làm cái gì để rơi vào tình cảnh tiêu cực như câu chuyện 5 năm trước của tui.

Tui cũng biến việc phát triển bản thân là trách nhiệm nữa, vì tui cũng đã sợ mình bị đào thải, bị bỏ lại trong công việc. Nó bao gồm từ phát triển kỹ năng, kiến thức của công việc, mà nó còn là luôn phát triển tư duy, cảm xúc ngày càng trưởng thành hơn.

Mỗi khi mà gặp cái gì bất trắc, hay xung đột trong các mqh cộng tác, tui không thường đổ lỗi và trách móc người khác nữa. Ngược lại, tui hiền hơn, tui tự kiểm điểm lại bản thân. 

Như lỡ khách hàng có giận tui, có trách tui, thì chắc là cái tính tui cũng từng như thế với người khác rồi, thế là sau này, gặp chuyện gì không vừa ý, tui thường thông cảm hơn cho người khác, tại tui hiểu cảm giác của người đối diện là gì rồi.

Trước mắt là cho mình cái trách nhiệm chủ động với mọi thứ trước, và cải thiện, trưởng thành qua mỗi ngày, mỗi khi gặp thất bại hay vấp ngã, vì tui cũng yêu thương bản thân tui, tui mong bản thân tui có được 1 cuộc sống nhẹ nhàng hơn.

Còn việc có trách nhiệm với tập thể, tui nghĩ là mỗi người đều có một mục đích để đi làm. Người muốn thăng tiến thì ôm lấy nhiều trách nhiệm vận hành hơn trước cả khi có được vị trí đó, còn người muốn dành thời gian, sức lực cho nhiều việc riêng khác, đã hài lòng với vị trí hiện tại thì thôi, trân trọng chuyên môn là đủ.

Cái chữ “ Đại” trong “đảm dục đại” ở đây á, nó ngoài nghĩa rộng và bao quát trách nhiệm lên từng điều trong lẫn ngoài ở cuộc sống của tui, mà đúng, nó còn cần là sự phát triển, hướng tới những điều to lớn hơn, cao cả hơn.

Tui đã từng hài lòng với khả năng của mình, nhưng nó chưa bao giờ là đủ, sẽ có những sóng gió mới để mình gói ghém. Tui thấy có bạn, lo xong mọi thứ lại tiếp tục góp nhặt mà cống hiến cho cộng đồng, tức là cái trách nhiệm phủ sóng của bạn đó không còn đơn giản như bản thân, công ty, những người xung quanh bạn, mà nó còn là xã hội, thế hệ tiếp nối, hay từng mảng cộng đồng.

Tui cũng từng làm cái này, cái cộng đồng ngôn ngữ be bé của tui, cái cộng đồng chữa lành nho nhỏ của tui, nhưng nó chưa thành công mấy, do lực tui còn yếu kém, tui chưa gánh nỗi nhiều trách nhiệm. 

Nhưng tui vẫn luôn mong muốn được là người tốt hơn mỗi ngày, công việc thuận lợi hơn, tình yêu viêm mãng hơn, gia đình vững chãi hơn. Dĩ nhiên, mỗi cái lớn đều được gom góp từ từng cái nhỏ nhặt, nên cố gắng nhé.

Về cụ Nguyễn Sơn hồi đó, bản thân cụ là một người giỏi giang. Tui nghĩ, người giỏi nào cũng có cái chiến tích lừng lẫy của người ta, khá dễ hiểu nếu cụ có một xíu cao ngạo mà không đặt đại cuộc lên làm trọng. 

Và dĩ nhiên, để nhắc cụ cũng là 1 chuyện khó xơi, nên “ Đảm dục đại”, ắc hẳn chỉ đơn giản là một lời tâm tình cho cụ hiểu mà thôi, bởi nếu cụ không nghĩ cho đại cuộc mà không nhận chức “ thiếu tướng” năm nào, hẳn sẽ khó để “chế tài”. 

Tiếp câu trên, là câu : Tâm dục tế

Tui á, trong quãng thời gian lê lương kia, tui quyết tâm giải quyết tâm lý của mình, vì tui biết tui không muốn sống cả đời trong việc để ý người khác có công nhận mình hay không. Việc hận thù và tiêu cực thiệt sự làm tui mệt mỏi và đau đầu.

Tui thiền định. Tui đã tìm qua rất nhiều kênh chỉ dạy, như là cuốn " đạo- con đường không lối, osho", " Trở về không- Joe Vitale)", hoặc series chữa lành của Sư Minh Niệm, hay là kết nối và chữa lành đứa trẻ bên trong. 

Tui hiểu là mọi người rất có thành kiến với genz, về việc ưa thích chữa lành. Nên quan điểm của tui, là tui không chọn sống mặc kệ để mạnh mẽ, mà tui chọn sống lắng nghe bản thân để mạnh mẽ. Tui cũng là genz, và các thế hệ khác cũng đã " chữa lành", chỉ là với 1 ngôn từ khác như tu hành, chữa trị tâm lý, ...

Nhưng bạn đi kiểu gì cũng được, chỉ cần hiểu là bạn muốn bình yên, chớ không cần câu nệ tiểu tiết quá làm gì đâu. Vì tui cũng có 1 quãng thời gian đi chia sẻ việc chữa lành này, tui phát hiện ra ai cũng muốn được ổn hơn, nhưng mà các bạn còn không hiểu tâm là gì cả.

Nên khi tui nói đến " tâm tĩnh lặng", thì hầu như các bạn rơi vào trạng thái mơ hồ, chỉ nghĩ là dẹp hết muộn phiền và không suy nghĩ gì là đủ. Nó chưa thực sự đủ, bởi vì một ngày nào đó sẽ nhớ lại, rồi buồn tiếp.

Sau khi thiền định và ổn hết mọi vấn đề đã trãi qua, à vì tui biết mối người đều phải trãi qua nhiều tổn thương sâu sắc lắm, nên cần được ổn từ gốc rễ hết, hoàn toàn không còn dính mắc, ghét, tha thứ hết, thì mới đến câu " tâm dục tế ", nỗi. Chớ chưa ổn, giống như bản thân chưa có tiền,kinh nghiệm mà đi mượn vốn kinh doanh vậy. Không có ông bà nào độ cả, chắc chắn thất bại, vác thêm nợ nầng.

Bạn biết hong, khi tâm ổn rồi, thì mới có thể cởi mở, mở lòng đón nhận mọi điều khác. Giống như việc ngày xưa tui còn ghét cay ghét đắng chỗ làm cũ, mà kêu tui mở lòng tin tưởng, đón nhận chỗ làm mới, tui đâu có làm được.

Tui hay nhạy cảm, nghĩ là ai cũng đáng ghét, nên dễ xù lông nhím, hét vào mặt ai mà tui nghĩ là đang đe dọa đến tui. Tính khí tui không được ổn định, ai mà kêu tui tử tế, khoan dung lên, tui đâu có làm được. Thời điểm đó tui to tiếng như cơm bữa, tổn thương nhiều hơn.

Rồi á, sau khi thiền được 1 thời gian, buông bỏ và tha thứ cho bản thân, nhẹ nhàng hơn, tui mới có thể cởi mở để hiểu ra sự đa dạng của cuộc sống. Từ việc khoản cách thế hệ, phong cách làm việc, và sự nhạy cảm của tất cả mọi người.

Tui học được chữ tinh tế, quan sát, để ý nhiều hơn. Tui biết hôm đó ai đang tức giận, hay ai đã giống tui, muốn được công nhận. Tui còn biết được ai có gia đình không ổn lắm, hay ai đã có được tâm vững vàng. 

Có một đợt, tui làm bảo hiểm cho 1 người khách nọ, có hẹn ngày đến lấy. Thì người khách đó đã sắp xếp công việc để đến lấy, nhưng mà bên tui lại không có để giao, vì lỗi của 1 phân khu nào đó khiến cái bảo hiểm hơi chậm 1 tí. Vậy là tui ăn chửi te tua, tui không có cơ hội để giải thích hay tìm biện pháp khắc phục cho quyền lợi của khách. Ấy là tui hiểu, vậy là người ta chỉ đang muốn giải tỏa cảm xúc.

Tui ức chứ, phải như hồi xưa là khóc luôn, vì tự nhiên bị mắng vì tội lỗi không phải của mình. Nhưng mà tui cũng từng có nhiều ngày không vui, nên tui hiểu hẳn là có lý do nào đó để tui thông cảm mà không để chuyện đó ảnh hưởng đến 1 ngày của mình.

Rồi về sau, tui vô tình được biết, thời điểm đó vị khách đó vì bắt nạt ở công ty mà nghỉ việc, gia đình lại là kinh tế chính, có con nhỏ đang đi học, lại vừa bị tai nạn, cái bảo hiểm tui bán là để anh ta tái khám. Chà, tui biết được cũng không nói gì, vì nếu là tui thì tui cũng khó giữ được bình tĩnh trong giai đoạn khó khăn như vậy.

Có những việc bản thân chưa biết, chưa hiểu, thì không vội khẳng định, mà nên quan sát để ý nhiều hơn.. Bởi khi bao dung 1 chút, thì nhẹ gánh cho mình, mà cũng là tử tế cho đối phương, mà sự tử tế thì chẳng bao giờ là thừa thãi cả.

Có những việc tui trãi qua rồi, thì tui dễ dàng hiểu vì sao người ta lại cư xử như vậy. Nên tui cũng hiếm khi phán xét người khác xấu xa, biết đâu lại lỡ lời. 

Việc tinh tế hơn làm tui biết được, trẻ con thì thích được lắng nghe, để ý. Người lớn thì thích được tôn trọng, giúp đỡ dưới thái độ lễ phép. Tui thừa nhận là việc tinh tế giúp tui đa dạng hóa được cách cư xử, thuận lợi hơn cho bản thân, khi nào cần nghiêm mà khi nào cần nhu mì. Mà bản thân tui cũng sẽ đối xử với người khác theo cách tui mong muốn được đối xử.

Tui sẽ không còn tức giận khi người dễ tính đối xử với tui có hơi không lịch sự, vì tui biết môi trường của họ không câu nệ tiểu tiết. Tui cũng sẽ không cảm thấy phiền hà khi ở một số người khó tính đối xử với tui có hơi khắt khe, vì tui biết cuộc sống của họ là lễ nghĩa. Tui cảm thấy tinh tế giúp tinh thần của tui thư giãn hơn nhiều, ít nhất là tui sẽ không thắc mắc cả ngày với câu hỏi " Tại sao người ta lại đối xử với mình như vậy"

Còn những điều tui chưa hiểu, như cái ngông của người mang tính nghệ sĩ, cái sĩ của một số người, hay một số giới tính khác, thì tui tôn trọng, rất văn minh.

Câu " Tâm dục tế", Tế ở đây hiểu là tinh tế hay vi tế đều được. Nó nói về việc mình cần có 1 cái tâm cởi mở, tinh tế để tôn trọng tất cả mọi người. Bởi chân thành thì đổi lấy chân thành, điều này tốt cho bạn đi làm, hay đi làm lâu mà vẫn không thấy nhẹ nhàng. 

“ Tế”, cũng ý chỉ sự thấu đáo, chi tiết, toàn diện và cẩn thận không chỉ nơi văn hóa công việc. 

Trước đây, khi mà tui học tiếng á, tui thất bại hết 1 năm đầu tiên, vì thứ nhất là phớt lờ tiểu tiết, thứ 2 là bất cẩn. Rồi tui được nhận một lời khuyên “ làm cái gì cũng phải chú ý đến chi tiết, nhất là khi mới bắt đầu, để sau này khi chuyên nghiệp rồi sẽ không phải mất thời gian để chỉnh sửa lại những chi tiết đó nữa”.

Vậy là tui nghe theo, và hành trình học tiếng của tui cải thiện rõ. Sau này, tui chỉnh sửa các bạn, cũng hay chỉnh luôn cái tư duy này, vì các bạn tìm đến tui thích có kết quả nhanh, và hay có thói quen phớt lờ những tiểu tiết, như trong cách phát âm, cách nhấn nhá. Nó nhỏ xíu và quá mất thời gian của các bạn, nhưng rồi các bạn cũng không vượt qua nổi bài test của tui, vì vướn hết cái mớ đó.

Cái này hơi chuyên môn một chút, đó là phát âm không chuẩn thì khó cho người nghe, cũng khó cho phần nghe của bản thân. Thứ 2 là khi mình bất cẩn á, thì cái công chỉnh sửa bất cẩn đó nó cao gấp 5,6 lần so với việc mình ý thức cẩn thận ngay từ đầu. Ừ tui thích cái nào đỡ tốt thời gian và công sức của tui.

Sau này nữa, tui bắt đầu học tiếng Trung, cũng được các bạn chỉ dẫn tận tình từng dấu phát âm một, thiệt kỹ, thiệt cẩn thận. Tại tiếng Trung theo tui khó hơn tiếng Anh nhiều lắm, nhưng thiệt là tui rất thích sự tỉ mỉ của các bạn.

“ Tâm dục tế”, tỉ mỉ và tinh tế, trong chuyên môn lẫn cốt cách của bản thân. Cái lợi đầu tiên mà tui thấy là thuận lợi trong cuộc sống, tiết kiệm chi phí, thời gian và công sức. Cái lợi thứ hai là ngầu lòi. Và đúng là nó theo một số người có hơi nhọc nhằn và ảnh hưởng đến lối sống thoải mái của họ. Theo quan điểm của tui, cái nào dễ hơn thì tui làm. 

Lại bàn về câu chuyện của cụ Nguyễn Sơn, xin nhắc lại là tui như mọi người, rất là công nhận năng lực của cụ. Và năng lực đó tất nhiên là có phần góp nhặt của tinh tế và tỉ mỉ cơ, chứ không phải không có. Nhưng cụ cũng là con người, đôi khi sẽ quên, sẽ cần được nhắc nhở đúng cách. Và tui cũng thấy cách nhắc của cụ Hồ rất hay, dịu dàng khoan dung. “ Tâm dục tế”, chỉ đơn thuần nhắc cụ tinh tế xíu, để ý lại hành động của mình. Chỉ là nhắc thôi, không mang nghĩa chỉ trích, hay bảo cụ phải học hỏi thêm. Mà cái nhắc này cũng cần nhiều tinh tế ấy, nhắc sao cho cụ không phận lòng, vì người tài giỏi đôi khi cũng sẽ vấp ngã thôi, đó là lý do để cho người ta ngày càng tài giỏi hơn.

“ Trí dục viên”

Tui có đọc thuyết tương đối của Albert Einstein, tui không thông minh tới vậy đâu, nhưng tui hiểu nôm na là người ta dùng công thức vật lý để chứng minh chữ “ tương đối” trong sự vận hành của vũ trụ.

Mà công thức thì lại phải đúng tuyệt đối. Vậy nên, nói cho ngầu thì công thức còn chứng minh được tương đối có tồn tại, thì mọi việc trên đời này nó tương đối là dĩ nhiên.

Tui đẻ ra ở thành phố, trước giờ sống quen với lối sông nhanh chóng nơi thành thị, nên cả cuộc đời tui dường như không có nghỉ ngơi. Nhưng tui về quê thì lại khác, tui bị sốc văn hóa, tui cảm thấy ở đấy tui không phải hối hả chạy đua với thời gian, thế là tui nghi ngờ nhân sinh.

Đó chỉ là một số ít các sự khác biệt về văn hóa, lối sống thôi. Còn phải kể đến sự khác nhau về thế hệ. Như thê hệ của sếp tui là phải khắc khe, chỉ trích, còn thế hệ của tui là nhẹ nhàng và thấu hiểu. Tui không bảo sếp tui sai, nhưng đơn giản là nó không phù hợp với tui, vì cả đời tui được tiếp xúc với sự nhẹ nhàng và thấu hiểu.

Tui từng là một người cứng nhắc, bảo thủ, không muốn tiếp thu những quan điểm khác toẹt với những gì từ nhỏ đến lớn mình tin tưởng. Và đúng, tui có 1 thời điểm nghĩ mình luôn đúng, mình là cái rốn vũ trụ.

Thế hệ của tui, đi đâu ăn uống cũng theo mô hình tự phục vụ. Trong trường đại học của tui có hẳn 1 văn phòng của ngân hàng, và 1 cửa hàng tiện lợi. Muốn mua thì tự lấy rồi ra thanh toán, mì gói cũng tự đun nước, tự bật lò vi sóng. Muốn đóng học phí thì tự ghi giấy, tự cầm tiên đưa cho nhân viên. Rồi ăn xong thì tự dọn, không ai phục vụ đâu.

Rồi tui về làm quán cafe cho mẹ tui, mẹ tui bắt tui phải ra phục vụ từng khách, gọi món, tính tiền, bưng lên cho khách. Ban đầu tui ức, tui không chấp nhận nỗi, tui tự hỏi sao khách không đến hỏi tui, mà tui phải hỏi khách? Thế là tui cãi nhau với mẹ tui, tui chê mẹ tui không bắt kịp xu hướng hiện đại, còn mẹ tui muốn tui phải làm ăn cho tốt vào, không đuổi khách của mẹ tui đi.

Sau này, đi nhiều nơi hơn, tui phát hiện động trời, đúng là có mô hình phục vụ kiểu này thiệt, và tui lại rất hài lòng theo kiểu được phục vụ tận răng thế này cơ. Thế ra ngày xưa là do tuổi đời tui hạn hẹp, gây ra nhiều cuộc cãi vả không đáng có, vì sự hạn hẹp làm tui suy nghĩ bản thân lúc nào cũng đúng.

Thế là tui học được sự tôn trọng việc tương đối, vì không có cái gì hoàn toàn đúng, hay hoàn toàn sai. Nhìn nhận cái nào cũng cần 2 phía, tròn trĩnh và hoàn hảo. Hay cố gắng để có được sự tương đối hoàn hảo, thì tốt hơn nhiều.

Năm tháng giúp tui lớn hơn, sẽ có 1 số tư duy không phù hợp nữa, như là làm việc điên cuồng, hay là áp lực đồng trang lứa. Thì tui cũng linh hoạt, buông bỏ những lối tư duy không còn phù hợp, để giúp bản thân phát triển hơn, thoải mái hơn. 

Tui hiểu, từ bỏ niềm tin cả đời mình tin tưởng thật sự rất khó, dù chưa chắc nó là đúng nhất. Bởi vậy, tư duy cần tân tiến và cởi mở tiếp thu, như một đại diện của thời đại vươn tầm thế giới, tui rất hoang hỷ cho những lối tư duy vượt xa văn hóa và sự hiểu biết của tui, để mở rộng cái thế giới bé nhỏ của tui.

Tui đi hóng drama. 

Bạn biết đó, đã là drama thì bên nào trông cũng đúng, nhưng mà ba phải thì không giống tui lắm. Nên tui rất ý thức để cho mình có chính kiến riêng, để không vì bị dắt mũi mà gây sự nhầm người,đứng nhầm phe, tội cho mình. Tui biết, là tui đã nói tôn trọng sự tương đối, nhưng cái tương đối nào mà làm hại người khác thì lại là 1 nội dung khác rồi.

Giá trị văn hóa truyền thống, cái nào lỗi thời thì mình được đào thải, cái nào nó còn mang đến giáo dục đạo đức đàng hoàng, thì mình vịn vào đó mà chính kiến. Đôi khi chính kiến của tui cũng lung lay, vì chính kiến bên kia sao hợp lý quá, nên tui chọn cách đi đường khác, đó là tui đúng mà bạn cũng đúng, không có lý do nào mà tui phải đối nghịch lại bạn.

Mở rộng ra, tui biết, xã hội đi nhanh, đôi khi xã hội đúng, mà đôi khi xã hội cũng không đúng. Xã hội bảo tui phải tài giỏi, phải ổn định, nhưng với cuộc sống riêng của tui thì lại không đúng lắm, vì tâm lý của tui bất ổn định, nên tui chọn không đi theo xã hội. Tui không phản bác lại, nhưng tui rẽ lối khác, thế là vẹn cả đôi đường.

Hồi đó, tui khó thông cảm, nên thường bị ép nhường nhịn, hi sinh, rất là ức chế. Mà tui không sống trong ức chế mãi được, nên tui tìm ra cách rằng không dùng kinh nghiệm của mình để chỉ ra cái sai của người khác, cũng không tranh luận xem ai đúng ai sai. Thứ nhất là tâm lý tui cũng đỡ gây sự hơn, háo thắng hơn, thứ hai là sau khi thay đổi như vậy thì tui thấy mình cũng dễ thương, mọi người cũng dễ tính.

 Hôm trước, tui có 1 cái còm men hơn 1 nghìn like, hẳn là lý lẽ của tui quá thuyết phục, khiến không ai com bát lại được, nhưng không, có 1 bạn nam tương đối háo thắng hiểu sai ý tui, rồi bẻ lý của tui. Tui mất ngủ cả đêm. Không cãi thì coi như bạn nam đúng, mà cãi thì cả nghìn người kia sẽ phát hiện tui không được thông minh. Phàm ở đời lóe một lần rồi chợp tắt thôi. Tui quyết định không tranh luận với bạn. 

Tui cũng ức chế khi bạn đọc ba chớp ba nhán rồi vào la tui với giọng điệu người lớn, nhưng mà nghĩ đi nghĩ lại, thiệt là không đáng. Tui hiểu hồi xưa tui cũng háo thắng lắm, cũng hay thích nghĩ mình hay ho. Nhưng tui nghĩ, sự háo thắng sẽ càng khiến mình nhỏ bé, xung quanh chỉ có cái lý của mình là nhất, mình ít được nhìn thấy thêm nhiều thứ hay ho.

Đúng vậy, tui mất cả ngày hôm sau để thiền định, và ra quyết định đó. Tui biết độ tuổi đó thì bạn như vậy là đúng rồi, bạn dễ sắt nhọn là đúng rồi, bạn làm tui mất ngủ luôn. Cơ mà, tui có thể nhường bạn, vì tui biết bạn cần trãi nghiệm nhiều hơn, và tui cũng học được bài học để không háo thắng nữa. Lúc ấy thông qua bạn, tui cảm thấy mình cũng từng thật nhỏ bé. 

Nói nôm na là cách suy nghĩ cần được trọn vẹn, đứng về mọi phía của vấn đề, và còn là luôn phát triển cách suy nghĩ và tư duy của mình ngày một thông thái hơn. 

Tui tin là ai cũng thích sự thông minh và hiểu biết, nhưng nói thế này, không phải ai đẻ ra cũng là thiên tài. Tui đã mất 1 khoản thời gian dài, để hiểu là mình hong phải là thiên tài, nên đôi khi cái suy nghĩ của mình không thể đúng hoàn toàn được.

Bao bọc để có chính kiến, không bị bẻ, bị dắt mũi thì cũng không đúng. Vì đa phần là mình bắt chước người ta, như tui, trước khi biết tự suy nghĩ cũng luôn lấy lời của người khác nói, coi nó như lời của mình. Thế thì không được. Nên tui hay tự suy nghĩ, đúng thì tốt mà sai thì rút kinh nghiệm, từ đó mà mình có chính kiến.

Đôi khi, 1 cái chính kiến làm tui trả giá rất nhiều, giống như tui từng làm việc cuồng đến mức bị ám ảnh, cho nên cái lối suy nghĩ tự tạo áp lực đó đang gây hại lên tâm lý của tui, suy ra nó là sai. Khi tui có chính kiến rồi, tui nghe người ta nói chuyện, tui mới biết người ta nói sai hay đúng.

Tại tui thấy có một vài bạn, tin tuyệt đối vào tư duy của người khác, không trách các bạn được, nhưng nên cẩn trọng. Vì lỡ có chuyện gì thì mình chịu.Kinh doanh mà tin vào lý thuyết suông,vô thưởng vô phạt trên mạng, thì lỗ là tự chịu. Lãnh đạo mà đi học khóa học cấp tốc, còn chưa biết tiến sĩ nọ có bằng cấp chưa, thì đúng là nhân viên bỏ chạy hết.

Hồi đấy, nhà tui mở bán nước mía, bán cũng đắt á, tại nguyên đoạn đường có 1 mình nhà tui bán. Xong tiếng lành đồn xa, vài tháng sau ai cũng nghe bán đắt mà mỗi nhà sắm cho mình 1 cái máy ép mía gần chục triệu. Đa phần là không phải dân buông. Dần người ta ngán mía, hoặc có mua cũng nể tình mua chỗ quen, xóm tui phá sản về quê rất nhiều. Đúng là có mơ mà hòa được vốn. Ấy là thấy người khác làm được rồi làm theo ấy, nhưng không có kiến thức, càng không đủ vốn để gánh lỗ. Coi như là trãi nghiệm, nhưng đối với 1 số người là tiền dành dụm của mấy năm vất vả, hay một giấc mơ đổi đời bằng nợ nầng. 

Đa phần, muốn phát triển thì tui thấy nên có hệ thống lọc cho riêng mình. Chứ gặp cái gì cũng tin, cũng cảm thấy hợp lý, thì hơi nguy hiểm. Vì theo tui, 1 câu nói đúng cũng chưa chắc câu nào họ nói cũng đúng. Lảng vảng trên mạng nhiều vô cùng, tui cũng trả giá nhiều, nên cũng chân thành khuyên bạn trẻ đa nghi lên, không đến mức bảo thủ nhưng cũng đừng cái gì cũng tin. Đó cũng là 1 cách tự bảo vệ chính mình.

Ở xã hội phát triển nhanh như ngày nay, tui nghĩ phát triển nó thành 1 nhu cầu luôn rồi, nên đâu đâu cũng rao giảng đạo lý, cách sống, khóa học lãnh đạo. Đâu đâu cũng đầy chính kiến, tranh luận, đến drama mà còn phải nghĩ là theo phe nào mới đúng. Nên tui biết rất khó khăn để mình biết hay có được sự thông thái của chính mình. Vậy, dựa theo trãi nghiệm của tui, thì chỉ tin vào bước chân của bản thân. Cởi mở có chọn lọc.

Sẽ có những lão làng của 1 vài lĩnh vực chia sẻ kinh nghiệm cho tui, có cái đúng, có cái không. Cũng sẽ có rất nhiều điều cần bản thân tự chiêm nghiệm, cần tự liên lạc với bản thân mình. Chỉ là xã hội thay đổi, thì đôi khi lão làng chưa cập nhật kịp xu thế, nên đúng sai còn chưa rõ. 

Nên tui gửi gắm bạn trẻ còn thích trãi nghiệm, để có được “ trí dục viên” thì tỉnh táo một chút. Ăn chắc mặc bền hay liêu ăn nhiều thì cũng là ăn. Hiểu trí mình tới đâu, rồi chấp nhận, ảo tưởng quá thì cũng te tua như tui à. Có những cái giá mà mình không trả nỗi, ảnh hưởng đến gia đình cũng không nên. 

Trở lại với câu chuyện của cụ Nguyễn Sơn. Tui nghĩ, ở một giây phút nào đó cụ chưa muốn đặt mình vào cách nghĩ của cụ Hồ, nên cụ mới chần chừ, mới cảm thấy không đúng. Nên câu thứ ba mới là “ trí dục viên”, khuyên cụ đặt mình vào vế đối lập, cũng là khuyên cụ nên suy nghĩ thấu đáo hơn, bao quát hơn một chút. 

Nhưng, vốn dĩ cũng không dùng cách thông thường để “ vạch trần “ cụ, mà nhẹ nhàng nhắn gửi. Tui nghĩ đây cũng là 1 nét của “ trí dục viên”, thông cảm cho những điều chưa tốt, đang trong quá trình phát triển.

Và câu cuối trong lá thư mà cụ Hồ gửi cụ Nguyễn Sơn “ Hành dục phương”

Nghĩ thì tròn mà làm thì phải vuông. Vuông ở đây theo tui là ngay thẳng, trên dưới trước sau, có đạo đức.

Hồi nhỏ tui nào có hiểu đạo đức là cái gì, nên làm ăn cũng khó giữ được 2 tiếng trong sạch. Và rồi, tui lại vấp ngã.

Tui chủ quan, không hề kiểm tra lại quyền lợi khách hàng sau mỗi tháng, và rồi đã có rất nhiều khách hàng tìm đến tui để mắng vốn. Năm đó, gần như cái hợp đồng nào tui kí là có vấn đề, và tui đứng ở vị trí xin lỗi, tìm phương án khắc phục lỗi lầm của khách.

Sau đợt đó tui chừa luôn, đâu có dám như vậy nữa. 

Nói chung, 1 tuổi trẻ hoa tuyết làm tui nhận ra, đã làm việc thì phải giữ lại cái đạo đức của người đi làm. Kể cả là ra làm kinh doanh riêng, hay là hợp tác cùng nhau lao động, thì cũng nên ngay thẳng. Bởi lẽ đạo đức là một trong những cái giá trả đắt nhất trong cuộc đời của tui.

Khi ra đời và bắt đầu đi làm, tui mừng rỡ phát hiện là trừ luật pháp thì không ai có thể trách phạt mình nữa. Nên tui quậy cũng hơi lố, đến một lúc tui phải gánh hậu quả xa xôi mà mình gây ra, thì tui mới biết hối hận mà vớt vát. Ấy là với những điều tui ý thức được là sai, có những điều khi tui là nạn nhân, tui mới biết cái tui làm là sai cơ. 

Cho nên, công việc thì vô số ngành nghề, chỉ dám tổng hợp những nội dung bao quát như sau:

- Trung thực. 

Không phông bạc, cũng không dối lừa, thao túng, lươn lẹo để đạt được mục đích của mình. 

- Chân thành

Làm việc bằng trái tim, trách nhiệm, nghiêm túc, vì có những sơ suất trả giá bằng sức lao động của cả 1 tập thể

- Công bằng

Người giỏi hơn thì phải cố gắng nhiều hơn trong 1 cuộc cạnh tranh. Không chiến thắng bằng mọi giá.

- Khiêm nhường

Càng có tài thì càng phải khiêm tốn. Đó là tôn trọng sức lao động của mọi người và của chính mình. 

- Khéo léo

Việc gì cũng cần cân nhắc hậu quả, có nhu có cương để kéo léo bảo về tâm lý, thể chất của bản thân.

Tui biết, những đề mục trên có vẻ hơi chung chung, không có sức thuyết phục. Cơ mà đều là tui phải mua bằng thời gian và mồ hôi, nước mắt, nên bạn muốn mua cũng được. 

“ Hành dục phương” không chỉ có nghĩa là ngay thẳng, mà còn là hiểu chuyện, biết điều trên dưới trước sau. Vì tui thấy genz trở đi, vì thời đại phát triển quá dễ tiếp thu những tư tưởng không hợp lý.

Hồi đó, tui có hỗn, dễ nói chuyện trống không với người lớn, cũng không thích dạ thưa. Nên văn hóa cư xử của tui giống kiểu bốn bể là bạn bè, và tui chỉ nhận ra như vậy là không đúng, khi tui có những vị khách tuổi học trò. 

Thiệt là tui chưa lớn đến độ thật sự cần trẻ nhỏ lễ phép dạ thưa, nhưng mà tui chướng cái cách bọn nhỏ hơn tui gần 10 tuổi nói chuyện trống không, xem tui như bạn bè. Từ đó về sau tui thay đổi luôn, tui dạ thưa ngọt xớt, cũng biết thân biết phận, biết vị trí của mình ở chỗ nào.

Có góp ý cho sếp, cũng là dưới thái độ chia sẻ công việc, tôn trọng đầu tiên. Với đồng nghiệp, tui trên tinh thần nâng đỡ, chia sẻ kinh nghiệm văn minh cho nhau. Với khách hàng, tui giữ thái độ trân trọng, thái độ phục vụ dễ thương nhất có thể. 

Nói đi cũng phải nói lại, tui cũng biết giữ ranh giới cho riêng mình, tui nói thẳng những trường hợp vô trách nhiệm, thái độ vô lý, ăn chặn tui hay trễ giờ làm tui đợi mòn răng. Cái đó vi phạm ranh giới của tui, khách thì tui không tiếp, mời sang nơi khác, đồng nghiệp tui cũng không nhân nhượng. 

Nói về hiểu chuyện, là một hành trình tui quan sát, để ý và bắt chướt cách cư xử của người đi trước, để tìm ra được cách của mình. Tui sẽ không giấu dốt, cũng không tham gia vào nội chiến bất hòa, cố gắng tử tế biết điều nhất có thể. Không sĩ diện, chê việc, kén chọn, khó đào tạo, lười biếng

Là đã bắt đầu xét đến hành động rồi. Phàm chuẩn bị cái gì, là cái tư tưởng trách nhiệm ban đầu, đến cái vốn con người sẵn có là cái tâm, đến cái trí do học hỏi mà ra, thì cái hành nó là cái quyết định. Có cái này mới có vấp ngã và trãi nghiệm nè. 

Cái gì cũng vậy, đưa vào thực tế mới có giá trị, nên đoạn này chính là kết luận cho toàn bộ 3 câu trên có thực sự có ý nghĩa trong công cuộc đi làm của chúng ta hay không. 

Tui á, ban đầu không được “ hành dục phương “ đâu, giờ cũng chưa được lắm, nhưng mà tui thích việc chúng ta thử nghiệm, để tìm ra đúng sai. Phương ở đây ngoài là một hình lập phương vuông vức, nó cũng là phương hướng, là trãi nghiệm.

Giả dụ cả 10 năm nay, tui có 1 cái tâm vô tri, cũng đảm không có trách nhiệm lắm, và cái trí nó cũng hạn chế, nhưng tui vẫn đi đến hành được, tui thử trên mọi phương hướng, tui vấp rồi tui lại đứng lên, lối nào sai tui bỏ, tui làm lại lối mới.

Không có phương nào tự nhiên mà đúng cả, tui hay thử cho đến khi mình hài lòng, nên tui mới tìm ra được tất cả những nội dung trên. Nếu ngay từ đầu cố gắng theo đạo, nhưng không hiểu gì về đạo, lại không sống trong đạo, thì chả khác gì một người ngủ mơ.

Hà, đoạn này bạn đọc có thể tìm trong cuốn “ đạo, con đường không lối – Osho”. Đại ý là muốn bạn tự trãi nghiệm những nội dung mà người xưa dạy dỗ, để hiểu một cách sâu sắc, chứ không tự dưng nghe theo như một tín đồ không thắc mắc. 

Tui thích tui là chính mình, bằng lời nói của mình, bằng trãi nghiệm của mình. Chỉ cần tui đủ khả năng để gánh hậu quả, thì tui sẽ đi mọi hướng để tìm ra cái mà tui cảm thấy đúng, trong công việc lẫn đời sống. 

Cuối cùng” Hành dục phương”, tui không nghĩ cụ Hồ khuyên cụ Nguyễn Sơn hàm ý ngay thẳng, vì với một vị tướng, nó như cốt lõi vậy. Tui nghĩ đơn giản hơn, chỉ là bắt đầu hành động cho những lời khuyên phía trên, vì cụ Nguyễn Sơn vẫn chưa thử lối đó. Hiểu rồi thì nên thử.

“ Đảm dục đại

Tâm dục tế

Trí dục viên

Hạnh dục phương”

Ở câu chuyện của Bác Hồ và cụ Nguyễn Sơn, đúng là một câu nhắn gửi nhẹ nhàng để làm động lòng đối phương. Cái phân tích này bạn đọc ở đâu cũng có, hay hơn tui, tui chỉ nhắc lại như vậy.

Nhưng không chỉ ở việc cụ Nguyễn Sơn đã chậm trễ trong việc nhận lệnh, mà đó như tui đã nói, toàn bộ đều là lời nhắc nhở cho cả 1 cuộc đời của mỗi con người. 

Ở riêng quan điểm của tui, tách ra khỏi câu chuyện, thì hãy để “ hạnh dục phương” trước. Hành động có chủ động, thì mới bắt đầu có 3 vế sau, vì để có được 3 vế đó không đơn thuần là câu chữ, tui hiểu được đó là sự đúc kết, trãi nghiệm, để hướng con người đến 1 lối sống đúng đắn nhất. 

Đảm có thể ban đầu không Đại, nhưng mong muốn để hướng tới đại trước, hiểu vì sao cần hướng đến trước, thì kiểu gì cũng đến. Tâm ban đầu có thể không tinh tế, không sao, cần hiểu vì sao nên như thế trước, cũng như trí ban đầu không thể trọn đầy. 

Tất cả những câu trên, đều có chữ “ dục”, tức là hướng đến, chứ không bắt buộc phải như vậy. Mình cần hiểu vì sao cần hướng đến, hay mình không giống có được không. Mới là cách dạy người, dạy mình. Vì dạy là để người ta hiểu mà hành, chứ không bắt ép, càng không chê trách, khi lỡ người ta vấp ngã. Nên nếu bạn đọc vẫn chưa hiểu vì sao cần như vậy, chưa trãi nghiệm đủ, vẫn còn vấp ngã mà chưa muốn thay đổi, cũng không sao cả, điều đó không có nghĩa là điều gì xấu xa. 

Một lá thư để dẫn lối, trong những ngày bạn lạc đường thôi. 

Ấy là trọn vẹn từ tinh thần đến câu chữ của lá thư Hồ Chí Minh gửi đến cụ Nguyễn Sơn.

Cảm ơn bạn đọc đã đọc bài viết nhỏ của tui